KINH GIỚI – 牛至 (niú zhì)

牛至 (niú zhì)

Nguồn gốc
Toàn cây trên mặt đất (Herba Elsholtziae) Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyl. (Elsholtzia cristata (Willd.), Lamiaceae (họ Hoa môi).

Vùng sản xuất
Tây Tạng, Tân Cương, Cam Túc, Đài Loan.
Các tỉnh Giang Nam như Hà Nam, Giang Tô, Chiết Giang, An Huy, Giang Tây, Phúc Kiến, Hồ Bắc, Hồ Nam, Quảng Đông, Quý Châu , Tứ Xuyên, Vân Nam, Thiểm Tây,…
Sinh ra ở ven đường, sườn đồi, rừng và đồng cỏ, nói chung là trong rừng và rìa cây bụi ở độ cao 500-3600 mét.
Ở nước ngoài: Châu Âu, Châu Á và Bắc Phi và Bắc Mỹ.
Kinh giới sống trong môi trường ấm áp, ẩm ướt và đủ ánh sáng; thích đất kiềm, hạn, chống ẩm và chống cằn cỗi, không kén đất, nhưng tốt nhất là sử dụng đất xốp và mỡ.

Thành phần hoá học
Tinh dầu (dehydroelsholtzia ceton, elsholtzia ceton), các sesquiterpen (B – bourbonen, caryophyllen, a – caryophyllen, germacren D và a – farnesen), flavonoid, phenylpropanoid, phytosterol, cyanogenic glycosid và triterpen.

Tính vị quy kinh
Vị cay, hơi đắng; tính ấm.
Quy kinh Phế, Can.

Công năng
Phát tán phong hàn, giải độc, khử ứ, chỉ huyết, chỉ kinh, khử phong, lợi đại tiểu tiện (đại tiện ra máu (sao đen)).
Chữa ngoại chứng, điều khí, thanh nhiệt mùa hè, bổ ẩm.

Theo nghiên cứu dược lý
Chủ yếu là cảm lạnh và sốt, phòng cảm cúm, trị say nắng, cảm mạo, nhức đầu và cân nặng, đau bụng, nôn mửa, ngực và hoành đầy tức,  ngoài da ngứa và phù nề thuyên tắc.
Chữa viêm họng, đau rát họng, đau họng đỏ, sởi.
Chữa thổ huyết, băng huyết, rong huyết, khí hư, ăn uống không tiêu, tiêu chảy.
Công năng xua tan cảm lạnh của nó tốt hơn bạc hà.
Ngoài ra còn có tác dụng chống viêm, hạ đường huyết, thay thế cho bạc hà giải cảm và giảm mệt mỏi.

Liều dùng
Thuốc sắc: 3-9 g/ ngày, liều lớn tới 15-30 gam; hoặc pha trà.
Dùng ngoài: lượng thích hợp, sắc rửa, hoặc giã nát đắp tươi.

Kiêng kỵ
Biểu hư, tự ra mồ hôi nhiều, không có ngoại cảm, phong hàn, đại tiện lỏng, tỳ yếu không nên dùng.
Kinh giới kỵ cá lóc, thịt lừa, cua biển.
Những bệnh động kinh, sởi đậu mọc, mụn nhọt đã vỡ thì không nên dùng.